Aφηγηματική Μεταφορά, το απόλυτο εργαλείο ελέγχου

ή αλλιώς πως οι ιστορίες ελέγχουν τις ζωές μας

Aπό την Αγάθη Δαρλάση, Own Your Story Storytelling Mentor

Φανταστείτε κάποιον που διαβάζει το αγαπημένο του βιβλίο. Δεν ακούει καν τους άλλους που μπαίνουν ή φεύγουν από το ίδιο δωμάτιο. Δεν αντιλαμβάνεται ότι έχουν περάσει τα μεσάνυχτα και δεν τον απασχολεί ότι έχουν μείνει λίγες μόνο ώρες ύπνου. Η καρδιά του χτυπάει δυνατότερα στις σκηνές δράσεις, μπορεί να γελάσει δυνατά ή να συγκινηθεί όπως και ο αγαπημένος του ήρωας. Και αν του ζητήσετε να τους περιγράψει θα το κάνει με ευκολία, όπως θα περιέγραφε τους αγαπημένους του φίλους.

Το να ‘’χάνεσαι’’ σε ένα βιβλίο, ή αλλιώς να μεταφέρεσαι στον κόσμο της αφήγησης, μπορεί να έχει όλες τις παραπάνω παρενέργειες και ακόμη περισσότερες.

Οι κοινωνικοί ψυχολόγοι το ονομάζουν Narrative Transportation Effect. Στα Ελληνικά, Αφηγηματική Μεταφορά και όταν συμβαίνει είναι σημάδι μιας καλής ιστορίας , ίσως το πιο δυνατό εργαλείο αλλαγής συμπεριφοράς. Αυτός είναι και ο λόγος που κάθε προπαγάνδα που σέβεται τον εαυτό της στηρίζεται αποκλειστικά στο φαινόμενο της Αφηγηματικής Μεταφοράς. Βλέπεις το μυαλό μας δεν κάνει διακρίσεις, είτε πρόκειται για μυθοπλασία, είτε για αληθινή ιστορία, όταν «χανόμαστε» μέσα σε μία ιστορία, οι εμπειρίες που βιώνουμε στον κόσμο των χαρακτήρων γίνονται δικές μας και λειτουργούν ως αναφορές για τα δικά μας πιστεύω. Τρομάξατε λίγο; Το ξέρω, έτσι ένιωσα και εγώ την πρώτη φορά που άρχισα να το αντιλαμβάνομαι.

Ταυτόχρονα όμως, απόλυτα ελέγξιμο. Υπάρχουν 3 βασικά «υλικά» που πρέπει να έχει μία ιστορία για να δημιουργήσει την εμπειρία της Αφηγηματικής Μεταφοράς.

1. Ενσυναίσθηση

Για να μεταφερθείς στην Αφήγηση, να μπεις στη ζώνη του Narrative Transportation Effect, θα πρέπει να νιώσεις ειλικρινή, αυθεντική συμπόνια για τους χαρακτήρες της ιστορίας.Οι Κοινωνικοί Ψυχολόγοι Geoff Kaufman και Lisa Libby υποστηρίζουν ότι, όταν το κοινό ταυτίζεται με την οπτική και τις εμπειρίες των ηρώων μιας ιστορίας τότε υιοθετούν τις σκέψεις, τα συναισθήματα, τους στόχους και τις επιλογές των ηρώων και βιώνουν την ιστορία σαν να είναι δική τους.

Για παράδειγμα, δεν θα ξεχάσουμε ποτέ την αδικία που αισθανόταν η Peggy Olsen του Mad Men καθώς προσπαθούσε να επιβιώσει σε έναν καθαρά ανδροκρατούμενο χώρο.

Ούτε την πνευματική κατάρρευση της Nina του Μαύρου Κύκνου ενώ πίεζε τον εαυτό της σε σημείο κατάρρευσης

Όταν μεταφερόμαστε στον μαγικό χωροχρόνο των ιστοριών, φανταζόμαστε τους εαυτούς μας ως ήρωες και βιώνουμε εμπειρίες και περιπέτειες που δεν μας προσφέρει η άχαρη καθημερινότητα μας.

2. Ταύτιση Ήρωα

Οταν συμπονάς, έρχεσαι στη θέση του άλλου. Ταυτίζεσαι. Ο κόσμος του και γίνεται και κόσμος σου. Και όταν ταυτίζεσαι με έναν ήρωα, τότε γίνεσαι και πιο δεκτικός στο να αλλάξεις τις πεποιθήσεις, ακόμη και τα πιστεύω σου προκειμένου να ταιριάξουν με αυτά του αγαπημένου σου ήρωα. Με αυτά που παρουσιάζονται στην ιστορία.

Από παιδιά μαθαίνουμε παρατηρώντας άλλους ανθρώπους. Αυτούς που μας αρέσουν, αυτούς που θέλουμε να μοιάσουμε, ή αυτούς που μας πείθουν ότι ξέρουν καλύτερα από εμάς.

3. Οπτικοποίηση

Για να «μεταφερθείς» όμως επιτυχώς στον κόσμο της ιστορίας, θα πρέπει να «χάσεις» την ρεαλιστική αίσθηση του περιβάλλοντος. Η αίσθηση του χρόνου και του χώρου μετακινείται κάθε φορά που η ιστορία δημιουργεί έντονες εικόνες –γεμάτες συμβολισμούς για το μυαλό σου-. Αυτές είναι και οι εικόνες που αποτυπώνονται στην μνήμη σου και γίνονται αναμνήσεις, όπως ακριβώς και οι διακοπές του Πάσχα στην Κέρκυρα θυμάσαι; — α! Δεν είχες πάει, αλλά στο περιέγραψε η κουνιάδα τόσο γλαφυρά που κοίτα να δεις είναι σαν να πήγες κι εσύ!

Πολλά πολλά πειράματα αργότερα, η επιστήμη έρχεται να επιβεβαιώσει κάτι που γνωρίζαμε ήδη. Μία εικόνα είναι τόσο δυνατή όσο 1000 λέξεις. Οι ζωντανές εικόνες –ακόμη και οι περιγραφικές — αιχμαλωτίζουν την προσοχή μας, νικώντας κάθε λογική σκέψη, ερμηνεία, ερέθισμα. Και οι ιστορίες που τις περιέχουν είναι αυτές που δεν πρόκειται να ξεχάσουμε ποτέ.

Στην τέχνη είναι αυτοσκοπός η μεταφορά του θεατή στον μαγικό κόσμο της ιστορίας που «στήνει» μπροστά του ο κάθε δημιουργός.

Στην επαγγελματική ζωή, γίνεται σπουδαίο εργαλείο επικοινωνίας των μηνυμάτων που θέλουμε να μοιραστούμε με τον κόσμο μας.

Αλλά τώρα γνωρίζεις, την επόμενη φορά που κάποια «αληθινή» ιστορία σε ταράξει / θυμώσει / συγκινήσει και αισθανθείς ότι αλλάζει κάτι μέσα σου, πάρε μία και δύο ανάσες και αναρωτήσου: μήπως μόλις βίωσες αφηγηματική μεταφορά; Ε και ξανασκέψου λίγο «ποιό είναι το μήνυμα;»

Το OwnYourStory είναι ένα storytelling Agency που βοηθά τους καλύτερους να μοιραστούν την ιστορία τους στο κοινό που τους αξίζει.

Μπορείς πάντα να μάθεις περισσότερα για το πως το κάνουμε αυτό στο www.ownyourstoryteam.com ή στείλε μας μηνυμα στο ownyourstoryteam@gmail.com